Cổng thông tin Khoa học và Công nghệ ngành Ngân hàng
Sáng 26/10/2022, Viện Chiến lược Ngân hàng (CLNH) đã tổ chức buổi Hội thảo giới thiệu kết quả nghiên cứu của Đề tài khoa học và công nghệ cấp Bộ: “Các giải pháp đảm bảo an toàn tín dụng đối với các dự án đầu tư theo hình thức đối tác công tư tại các ngân hàng thương mại Việt Nam” (mã số ĐTNH.002/19) do TS. Nguyễn Xuân Bắc – Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) làm chủ nhiệm đề tài.
Toàn cảnh Hội thảo
Phát biểu khai mạc Hội thảo, TS. Nguyễn Thị Hiền – Phó Viện trưởng Viện CLNH cho biết, thời gian vừa qua, các dự án đầu tư PPP chủ yếu theo hình thức BOT, BT và các ngân hàng cũng thực hiện tài trợ dự án theo hình thức này, trong đó chiếm 90% là các dự án BOT giao thông. Tuy nhiên, theo phản ánh của nhiều ngân hàng, việc cấp tín dụng cho dự án BOT gặp khá nhiều khó khăn, nguyên nhân chính là do tính đặc thù của các dự án này là nguồn vốn lớn, thời gian đầu tư dài trong khi đó nguồn vốn của ngân hàng chủ yếu là vốn ngắn hạn. Bên cạnh đó, một số dự án chậm phê duyệt, quyết toán…, cùng với đó là vấn đề sụt giảm doanh thu so với phương án tài chính đưa ra ban đầu và tác động của dịch bệnh Covid-19.
TS.Nguyễn Thị Hiền, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược Ngân hàng
phát biểu khai mạc Hội thảo.
Nhận diện được những khó khăn trên, bản thân NHNN và ngân hàng thương mại đã có nhiều chính sách để tháo gỡ nhưng vẫn chưa được như kỳ vọng, làm thế nào để vừa phát triển được cơ sở hạ tầng, vừa đảm bảo hoạt động ổn định của hệ thống ngân hàng vẫn là bài toán cần giải quyết.
TS. Nguyễn Xuân Bắc – Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, NHNN trình bày kết quả của đề tài.
Đại diện nhóm nghiên cứu, TS. Nguyễn Xuân Bắc cung cấp thông tin, trong giai đoạn 2011 – 2015 là thời kỳ phát triển mạnh mẽ của phương thức đầu tư PPP để phát triển kết cấu hạ tầng giao thông. Từ năm 2016 đến nay ngành giao thông vận tải phải đối mặt với thách thức suy giảm nguồn vốn đầu tư ngoài ngân sách, thu hút đầu tư theo phương thức PPP giảm đáng kể, chỉ triển khai được 04 dự án PPP với nguồn vốn huy động đạt 12.656 tỷ đồng/26.829 tỷ đồng tổng vốn đầu tư. Điển hình phải chuyển đổi hình thức đầu tư 5/8 dự án thành phần trên tuyến cao tốc Bắc – Nam phía Đông từ phương thức PPP sang đầu tư công do triển khai theo phương thức PPP không thành công. Có thể thấy, việc sụt giảm thu hút đầu tư nêu trên một phần xuất phát từ tâm lý e ngại của các nhà đầu tư, tổ chức tín dụng do những khó khăn, vướng mắc tại một số dự án BOT chưa được giải quyết triệt để.
Tính đến 30/6/2022, tổng dư nợ cấp tín dụng của tổ chức tín dụng đối với các dự án BOT, BT giao thông là 100.627 tỷ đồng, chiếm 0,88% tổng dư nợ cấp tín dụng đối với nền kinh tế, giảm 1,72% so với cuối năm 2021. Trong giai đoạn 2016-2020, tốc độ tăng trưởng cam kết và dư nợ tín dụng của các ngân hàng thương mại đối với các dự án BOT, BT giao thông có xu hướng giảm dần qua từng năm, trung bình dư nợ tín dụng mỗi năm tăng 8,17%. Tính đến 30/9/2021 có 22 ngân hàng thương mại thực hiện cấp tín dụng đối với các dự án BOT, BT giao thông (các dự án này chủ yếu đã hoàn thành, khai thác) với tổng hạn mức cấp tín dụng là 171.675 tỷ đồng; tổng số dư cấp tín dụng là 102.621 tỷ đồng (chiếm 71,37% dư nợ cấp tín dụng đối với lĩnh vực giao thông), chiếm 1,03% tổng dư nợ cấp tín dụng đối với nền kinh tế, giảm 5,61% so với cuối năm 2020, thấp hơn nhiều tốc độ tăng trưởng tín dụng của nền kinh tế.
Theo TS. Nguyễn Xuân Bắc, mặc dù cho đến nay chưa có cơ chế xử lý dứt điểm các tồn tại, vướng mắc của các dự án BOT giao thông cũ nhưng đã có sự thay đổi căn bản về nhận thức, quan điểm trong việc huy động vốn cho đầu tư các dự án cơ sở hạ tầng theo hình thức PPP. Hiện nay, có một số dự án đường bộ cao tốc thực hiện theo hình thức BOT đã được phê duyệt chủ trương đầu tư và đang thu xếp nguồn vốn tín dụng với nhu cầu khoảng 18.400 tỷ đồng. Như vậy, dự kiến nguồn vốn tín dụng ngân hàng vẫn là kênh quan trọng chiếm phần lớn trong nguồn vốn của nhà đầu tư các dự án, góp phần bảo đảm triển khai thành công các dự án PPP trong thời gian tới.
Vì vậy, cần có nhiều chính sách và giải pháp nhằm đảm bảo an toàn tín dụng đối với các dự án PPP. Thực tế, NHNN cũng đã có nhiều văn bản chỉ đạo đối với dự án PPP giao thông như Chỉ thị số 05/CT-NHNN ngày 15/7/2015 về tăng cường kiểm soát rủi ro trong hoạt động cấp tín dụng đối với các dự án BOT, BT giao thông; Chỉ thị số 01/CT-NHNN của NHNN về tổ chức thực hiện chính sách tiền tệ và đảm bảo hoạt động ngân hàng an toàn, hiệu quả năm 2016, 2017, 2018… NHNN đã chỉ đạo các tổ chức tín dụng kiểm soát chặt chẽ tín dụng đối với lĩnh vực rủi ro; trong đó có lĩnh vực BOT, BT giao thông. Trên cơ sở các chỉ đạo của NHNN, việc cấp tín dụng đối với các dự án BOT, BT giao thông đã được các tổ chức tín dụng kiểm soát chặt chẽ; tốc độ tăng trưởng dư nợ cấp tín dụng đối với dự án BOT, BT giao thông đến nay đã giảm mạnh (năm 2017 tăng 13,76%, năm 2018 tăng 5,32%, năm 2019 tăng 3,19% và năm 2020 giảm 1,76%).
Bên cạnh các giải pháp về phía ngành Ngân hàng, để đảm bảo an toàn trong hoạt động cấp tín dụng của các tổ chức tín dụng đối với các dự án BOT, BT giao thông, từ năm 2019 tới nay NHNN cũng đã có nhiều văn bản gửi Bộ Giao thông vận tải và nhiều văn bản báo cáo Thủ tướng Chính phủ, Văn phòng Chính phủ về tình hình cấp tín dụng đối với các dự án BOT, BT giao thông, đề xuất, kiến nghị sớm xử lý khó khăn, vướng mắc.
Tin bài & Ảnh: Thời báo Ngân hàng; Viện Chiến lược Ngân hàng