Hội thảo phổ biến kết quả nghiên cứu Đề tài Khoa học và Công nghệ cấp Bộ “Hoàn thiện hệ thống kiểm soát và kiểm toán nội bộ tại các quỹ tín dụng nhân dân Việt Nam”

Sáng 15/06/2023 tại Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN), Viện Chiến lược Ngân hàng (CLNH) đã tổ chức Hội thảo giới thiệu kết quả nghiên cứu của Đề tài Khoa học và Công nghệ cấp Bộ “Hoàn thiện hệ thống kiểm soát và kiểm toán nội bộ tại các quỹ tín dụng nhân dân Việt Nam” (mã số ĐTNH.006/20) do ThS. Lê Quang Huy – Phó Chánh Thanh tra, giám sát ngân hàng, Cơ quan Thanh tra giám sát ngân hàng (TTGSNH) làm chủ nhiệm.

Toàn cảnh Hội thảo

Phát biểu khai mạc Hội thảo, TS. Phạm Minh Tú – Phó Viện trưởng Viện Chiến lược Ngân hàng cho biết, trong suốt quá trình hình thành và phát triển, hệ thống Quỹ tín dụng nhân dân (QTDND) đã khẳng định được vai trò của mình, đóng góp tích cực vào việc phát triển kinh tế địa phương, tăng cường khả năng tiếp cận dịch vụ tài chính ngân hàng ở các vùng nông thôn, góp phần thực hiện các mục tiêu của Chiến lược phát triển ngành Ngân hàng Việt Nam đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 và Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. Đối với Đề tài ĐTNH.006/20, kết quả nghiên cứu của Đề tài cung cấp cơ sở để Cơ quan TTGSNH tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện các quy định về hệ thống kiểm soát nội bộ và kiểm toán nội bộ của các Tổ chức tín dụng (TCTD), chi nhánh ngân hàng nước ngoài, trong đó có các quy định liên quan đến hoạt động hệ thống kiểm soát và kiểm toán nội bộ tại các QTDND.

TS. Phạm Minh Tú, Phó Viện trưởng Viện CLNH phát biểu khai mạc Hội thảo.

Thay mặt nhóm nghiên cứu, TS. Nguyễn Hồng Yến – Trưởng Bộ môn Kế toán Ngân hàng, Học viện Ngân hàng đã trình bày các kết quả nghiên cứu của Đề tài. TS. Nguyễn Hồng Yến cho biết, cơ sở pháp lý của việc xây dựng và vận hành hệ thống kiểm soát nội bộ và kiểm toán nội bộ của QTDND vẫn đang thực hiện theo Thông tư số 44/2011/TT-NHNN quy định về hệ thống kiểm soát nội bộ và kiểm toán nội bộ của TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Thông tư này được xây dựng chung cho các loại hình TCTD khác nhau, bao gồm cả ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, các tổ chức tài chính phi ngân hàng,… và bộc lộ khá nhiều bất cập. Ngày 18/5/2018, NHNN đã ban hành Thông tư số 13/2018/TT-NHNN nhằm quy định riêng cho hệ thống kiểm soát nội bộ của ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Như vậy, trong thời gian tới việc xây dựng một hành lang pháp lý riêng về hệ thống kiểm soát nội bộ và kiểm toán nội bộ của các QTDND là thực sự cần thiết.

TS. Nguyễn Hồng Yến, đại diện nhóm nghiên cứu trao đổi tại Hội thảo.

Thực tế cho thấy, hiện nay hệ thống kiểm soát nội bộ và kiểm toán nội bộ của các QTDND còn rất yếu. Các quy trình, chính sách quản lý điều tiết hoạt động của QTDND còn thiếu, nhiều QTDND chưa có hiểu biết thấu đáo về tầm quan trọng của hệ thống kiểm soát nội bộ, nhầm lẫn giữa kiểm soát nội bộ với kiểm toán nội bộ. Bên cạnh đó, hầu hết các QTDND đã ban hành hệ thống các cơ chế, chính sách, quy trình, quy định nội bộ làm cơ sở cho các hoạt động quản trị, điều hành, các hoạt động nghiệp vụ, kiểm soát và hạn chế các rủi ro trong quá trình hoạt động. Tuy nhiên, các cơ chế, chính sách, quy trình, quy định nội bộ được xây dựng chưa đầy đủ, chưa đảm bảo kiểm soát hết các rủi ro phát sinh trong các hoạt động; hệ thống cơ chế, chính sách, quy trình, quy định nội bộ của một số QTDND thường không được rà soát, sửa đổi bổ sung thường xuyên.

Trước những thực tế trên, nhóm nghiên cứu đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả mô hình kiểm soát nội bộ và kiểm toán nội bộ cho hoạt động của các QTDND. Theo đó, việc quy định về hệ thống kiểm soát và kiểm toán nội bộ cho các QTDND có thể quy định theo 3 tuyến phòng thủ giống như các NHTM, nhưng cần phải được quy định đơn giản hơn. Cụ thể, tuyến phòng thủ thứ nhất là các chính sách và cơ chế kiểm soát nội bộ được quy định trong quy trình hoạt động nghiệp vụ trực tiếp, giao dịch trực tiếp với các thành viên của QTDND.

Tuyến phòng thủ thứ hai là cấp độ kiểm tra nội bộ hoặc quản lý rủi ro tại QTDND. Đây có thể là phòng ban (nếu quy mô QTDND lớn) hoặc cán bộ chuyên trách (nếu quy mô QTDND nhỏ) phụ trách định kỳ kiểm tra, soát xét lại hoạt động của các phòng nghiệp vụ, các quy trình hoạt động ở tuyến phòng thủ thứ nhất. Tuyến phòng thủ thứ ba là vòng bảo vệ bởi kiểm toán nội bộ. Đây là bộ phận trực thuộc ban kiểm soát và không thuộc ban điều hành của QTDND. Tuyến phòng thủ này có độ bảo vệ rộng nhất và độc lập với mọi hoạt động kinh doanh và điều hành của QTDND.

Trao đổi tại Hội thảo, các đại biểu tham dự đồng thuận rằng hoạt động của hệ thống kiểm soát và kiểm toán nội bộ có vai trò đặc biệt quan trọng trong đảm bảo an toàn hoạt động của các QTDND. Tuy nhiên, nhiều QTDND chưa nhận thức rõ tầm quan trọng của hệ thống kiểm soát và kiểm toán nội bộ, đặc biệt là nhận thức ở đội ngũ lãnh đạo QTDND bao gồm Hội đồng quản trị và Ban điều hành. Thực tế cho thấy ở nhiều QTDND chưa phân định rõ vai trò của kiểm soát nội bộ với kiểm toán nội bộ. Vì vậy vấn đề tiếp tục đào tạo, tập huấn nâng cao nghiệp vụ và các kỹ năng kiểm soát, kiểm toán nội bộ cho đội ngũ cán bộ của các QTDND là việc làm cần thiết. Theo đó, việc đào tạo và nâng cao nhận thức cho hệ thống QTDND cần bao gồm cả cấp lãnh đạo (Hội đồng quản trị và Ban điều hành) và đội ngũ kiểm soát viên, kiểm toán viên trực tiếp thực hiện các nghiệp vụ kiểm soát và kiểm toán nội bộ.

Bên cạnh đó, để phát huy cao nhất vai trò độc lập và hiệu quả hoạt động của hệ thống kiểm soát, kiểm toán nội bộ tại các QTDND, các đại biểu đề xuất Việt Nam có thể tham khảo, học tập kinh nghiệm quốc tế về hoạt động kiểm soát và kiểm toán nội bộ tại QTDND như mô hình của Canada. Đối với cơ quan quản lý Nhà nước, nghiên cứu việc ban hành Thông tư quy định về hoạt động kiểm soát và kiểm toán nội bộ cho hệ thống QTDND và xây dựng lộ trình áp dụng để tổ chức triển khai một cách đầy đủ, thống nhất, hiệu quả tại các QTDND Việt Nam.

Các đại biểu thảo luận và trao đổi ý kiến tại Hội thảo.

Các đại biểu thảo luận và trao đổi ý kiến tại Hội thảo.

Tin bài & Ảnh: Thời báo Ngân hàng; Viện Chiến lược Ngân hàng