Tọa đàm khoa học “Tài chính vi mô cho thúc đẩy tài chính toàn diện: thực trạng và giải pháp”

Ngày 17/5/2024, tại Hà Nội, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) tổ chức Tọa đàm với chủ đề: “Tài chính vi mô cho thúc đẩy tài chính toàn diện: thực trạng và giải pháp”. Tọa đàm do Phó Thống đốc Thường trực NHNN Đào Minh Tú chủ trì, với sự tham dự của hơn 100 đại biểu đến từ các bộ, ban, ngành, các ngân hàng thương mại, các tổ chức và chương trình, dự án tài chính vi mô, các chuyên gia, nhà khoa học…

Phó Thống đốc Thường trực NHNN Đào Minh Tú chủ trì Tọa đàm

Phát biểu khai mạc Tọa đàm, Phó Thống đốc Thường trực NHNN Đào Minh Tú cho biết: Thực tiễn tại nhiều quốc gia đã minh chứng đóng góp của tài chính vi mô cho xóa đói, giảm nghèo và thúc đẩy tài chính toàn diện. Tại Việt Nam, Chiến lược phát triển ngành Ngân hàng Việt Nam đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt theo Quyết định số 986/QĐ-TTg ngày 08/8/2018 đặt ra nhiệm vụ: “Tiếp tục có cơ chế khuyến khích, hỗ trợ các tổ chức tài chính vi mô phát triển, tăng số lượng các tổ chức tài chính vi mô để gia tăng khả năng tiếp cận dịch vụ khách hàng, hỗ trợ việc triển khai Chiến lược quốc gia về tài chính toàn diện”.

Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 được Thủ tướng Chính phủ ban hành theo Quyết định số 149/QĐ-TTg ngày 22/01/2020 cũng đặt ra mục tiêu: “Phát triển hệ thống các tổ chức, chương trình, dự án tài chính vi mô hoạt động an toàn, hiệu quả, bền vững, hướng tới mục tiêu phục vụ người nghèo, người thu nhập thấp, phụ nữ và doanh nghiệp siêu nhỏ với các sản phẩm, dịch vụ tài chính đa dạng, linh hoạt, phù hợp, góp phần thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước về đảm bảo an sinh xã hội và giảm nghèo bền vững”.

Để thực hiện mục tiêu này, Chiến lược đặt ra nhiều nhiệm vụ, giải pháp phát triển loại hình này, gồm: (i) Khuyến khích phát triển mô hình liên kết hoạt động của các ngân hàng thương mại với các tổ chức, chương trình, dự án tài chính vi mô; (ii) Khuyến khích hợp tác giữa các tổ chức, chương trình, dự án tài chính vi mô và các tổ chức công nghệ tài chính; (iii) Hỗ trợ các tổ chức, chương trình, dự án tài chính vi mô trong việc tiếp cận các nguồn vốn ưu đãi; (iv) Tăng cường xã hội hóa việc hỗ trợ, tham gia đóng góp nguồn lực tài chính trong cung ứng sản phẩm, dịch vụ tài chính vi mô.

Toàn cảnh Tọa đàm

Theo Phó Thống đốc Thường trực NHNN Đào Minh Tú, triển khai các nhiệm vụ, giải pháp trên, khu vực tài chính vi mô đã có những bước phát triển đáng ghi nhận. Hiện tại, có 4 tổ chức tài chính vi mô và 79 chương trình, dự án tài chính vi mô đã được NHNN cấp giấy phép đăng ký. Số lượng khách hàng của 4 tổ chức tài chính vi mô đạt 500.000 khách hàng, tổng tài sản, vốn điều lệ, vốn chủ sở hữu đạt lần lượt là 10.380 tỉ đồng, 1.060 tỉ đồng và 2.444 tỉ đồng. “Mặc dù vậy, quy mô hoạt động của các tổ chức, chương trình, dự án tài chính vi mô còn khá nhỏ, chưa tương xứng với tiềm năng phát triển và đang gặp một số khó khăn”, Phó Thống đốc đánh giá.

Ông Phạm Minh Tú, Phó Viện trưởng Viện CLNH trình bày tại Tọa đàm

Theo ông Phạm Minh Tú, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược ngân hàng (CLNH), tài chính vi mô được xác định là một trụ cột để thúc đẩy tài chính toàn diện tại Việt Nam. Mạng lưới hoạt động tài chính vi mô (với sự tham gia của nhiều loại hình tổ chức) gần dân, phục vụ tốt, nhanh chóng nhu cầu của những người nghèo, người có thu nhập thấp, người yếu thế, phụ nữ, người dân sống ở khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa, doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ góp phần gia tăng tỉ lệ người dân tiếp cận và sử dụng dịch vụ tài chính. Nhờ gắn kết và hiểu rõ nhu cầu của khách hàng, sản phẩm, dịch vụ tài chính vi mô luôn được thiết kế phù hợp với đặc thù của nhóm khách hàng tài chính vi mô (dễ tiếp cận, thủ tục đơn giản, cung cấp ngay tại cộng đồng, món vay nhỏ nên dễ hoàn trả) giúp tài chính vi mô duy trì được một mạng lưới khách hàng trung thành và tiếp tục thu hút được ngày càng nhiều khách hàng sử dụng dịch vụ. Đồng thời, tài chính vi mô luôn làm tốt, có hiệu quả công tác phổ biến, giáo dục, chia sẻ những kiến thức tài chính và kỹ năng sử dụng tiền hiệu quả nhất cho các thành viên, khách hàng.

Ông Nguyễn Hải Nam, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội phát biểu tại Tọa đàm.

Phát biểu tại Tọa đàm, ông Nguyễn Hải Nam, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đánh giá: “Tài chính vi mô ở Việt Nam mới đáp ứng được tỉ lệ rất nhỏ nhu cầu của các hộ nghèo, hộ có thu nhập thấp và các doanh nghiệp siêu nhỏ”.

Để đảm bảo mục tiêu tài chính toàn diện theo Chiến lược và Kế hoạch hành động tài chính toàn diện quốc gia, góp phần đảm bảo an sinh xã hội và sinh kế cho người dân, cần rà soát toàn bộ hệ thống văn bản liên quan đến tài chính vi mô để điều chỉnh theo hướng thống nhất các quy định tại các văn bản hướng dẫn khác nhau; nghiên cứu các bài học kinh nghiệm của các nước để sửa đổi các quy định liên quan đến cấp phép, tổ chức và hoạt động của tổ chức tài chính vi mô, tạo điều kiện phát triển chương trình, dự án tài chính vi mô theo hướng linh hoạt, phù hợp với thực tế; mở rộng phạm vi hoạt động để tăng cơ hội tiếp cận dịch vụ tài chính vi mô cho các cá nhân, hộ dân có thu nhập thấp, các doanh nghiệp siêu nhỏ; đa dạng hóa sản phẩm vi mô nhằm đáp ứng tốt hơn nhu cầu của các khách hàng…

Chia sẻ trực tuyến từ Ấn Độ, ông Niranjan Sheelavant – Chuyên gia độc lập về tài chính toàn diện đưa ra một số kinh nghiệm, giải pháp phát triển tài chính vi mô của Ấn Độ: (i) Các ngân hàng hợp tác với các tổ chức tài chính vi mô và các doanh nghiệp đại lý để tiếp cận các doanh nghiệp vi mô, các hộ nông dân nhỏ và hộ gia đình có thu nhập thấp, những người không được tiếp cận với các dịch vụ ngân hàng chính thức; (ii) các ngân hàng cung cấp vốn tín dụng cho các tổ chức tài chính vi mô, cho phép các tổ chức tài chính vi mô mở rộng hoạt động cho vay và tăng cường tiếp cận khách hàng…

Tại Tọa đàm, các chuyên gia, các nhà khoa học, các nhà quản lý cũng đưa ra nhiều ý kiến trao đổi, thảo luận tập trung vào các nội dung: (i) Các khó khăn, vướng mắc của một số tổ chức, chương trình, dự án tài chính vi mô; (ii) Các khoảng trống pháp lý; (iii) Kinh nghiệm, các giải pháp, kiến nghị nhằm phát triển hoạt động tài chính vi mô trong thời gian tới. Trong đó, đa phần các ý kiến thống nhất và tập trung vào việc tiếp tục rà soát, chỉnh sửa khuôn khổ pháp lý về tổ chức và hoạt động của các tổ chức, chương trình, dự tài chính vi mô và không ngừng nâng cao năng lực hoạt động của các tổ chức tài chính vi mô, các chương trình, dự án tài chính vi mô.

Kết luận Tọa đàm, Phó Thống đốc Thường trực NHNN Đào Minh Tú đánh giá cao những ý kiến trao đổi của các đại biểu, chuyên gia trong và ngoài nước tại Tọa đàm. Đây là cơ hội để cơ quan quản lý lắng nghe những ý kiến trao đổi, đề xuất chính sách từ phía các chuyên gia, các tổ chức, chương trình, dự án tài chính vi mô nhằm tiếp tục tạo điều kiện phát triển hoạt động này trong thời gian tới.

Phó Thống đốc khẳng định, mô hình tài chính vi mô là một định chế rất thiết thực, ý nghĩa và cần thiết. Tuy nhiên, việc mở rộng loại hình này như thế nào thì các nhà quản lý cần cân nhắc, bàn luận nhiều hơn. Đồng thời, cần nhìn nhận những khó khăn, bất cập về pháp lý, phương thức tổ chức, cách thức vận hành hoạt động của loại hình này cũng như các điều kiện mở rộng, giám sát mô hình này nhằm đảm bảo hoạt động an toàn, vận hành đúng tôn chỉ, mục đích, tránh những nguy cơ rủi ro.

Đặc biệt, Phó Thống đốc nhấn mạnh việc tăng cường truyền thông, giáo dục về tài chính cho khách hàng và người dân giúp họ quản lý, sử dụng hiệu quả nguồn tài chính, góp phần cải thiện thu nhập, hướng tới mục tiêu tài chính bền vững. Bên cạnh đó, các tổ chức tài chính vi mô cần tăng cường ứng dụng công nghệ trong phát triển, đa dạng hóa sản phẩm, dịch vụ, đảm bảo hoạt động an toàn, lành mạnh, bền vững.

Tin bài & Ảnh: Thời báo Ngân hàng; Tạp chí Ngân hàng; Viện CLNH